اتوماسیون خانگی یک فناوری نوظهور و در حال گسترش است که در پایینترین سطح خود میتواند به همهٔ خدمات و محصولاتی اشاره داشته باشد که بدون دخالت صاحبخانه عمل یا پیامی را در محیط خانه اجرا میکنند یا به نمایش درمیآورند. بنا بر این تعریف، یک ساعت شماطهدار یا یک آشکارساز دود نمونههایی از ابزارهای اتوماسیون خانگی هستند.خانههایی که از چنین فنونی بهره میبرند خانهٔ هوشمند نیز نامیده میشوند.
کنترل از راه دور وسایل خانگی نیز بخشی از اتوماسیون خانگی محسوب میشود. ابزارهای اتوماسیون خانگی ممکن است برای روشن یا خاموش کردن وسایل منزل به کار روند یا تنظیمات عملکرد دستگاهها را بر اساس زمانهای از پیش تعیینشده تغییر دهند. این ابزارها همچنین ممکن است به گونهای تنظیم شوند که عملکرد تجهیزات را با توجه به تغییرات پیشآمده در محیط خانه تغییر دهند. خانههایی که از چنین فنونی بهره میبرند گاهی خانهٔ هوشمند یا ساختمان هوشمند نامیده میشوند.
فنون یاد شده ممکن است شامل استفاده از ارتباطات پهنباند باشند. اتوماسیون خانگی ممکن است به روش متمرکز و برنامهپذیر اجرا شود و یا اینکه به روش غیرمتمرکز و و با حسگرها و کنترلکنندههای جدا از هم اجرا شود. در این سامانهها ممکن است از کنترلکنندههای الکترونیکی پیشرفته برای کنترل روشنایی، گرمایش، سرمایش و وسایل سرگرمی استفاده شود که خود این سامانهها میتوانند از یک شبکهٔ سیمکشی ویژه یا بیسیم برای ارتباط بهره برند یا چندین سیستم مجزا (مانند حسگرهای نوری که روشنایی را کنترل میکنند) باشند. یکی از جنبههای مهم اتوماسیون خانگی، پتانسیل آن برای کاهش مصرف انرژی است. از آنجایی که خود سیستمهای اتوماسیون خانگی انرژی مصرف میکنند، تنها در صورتی میتوانند در کاهش مصرف انرژی مفید باشند که صرفهجویی حاصل از بکارگیری آنها بیشتر از مصرف انرژیشان باشد. اگر هدف صرفهجویی است، اولویت را باید ابتدا به طراحی یک خانه با بازدهی بالا در صرفهجویی انرژی و بکارگیری وسایل خانگی داری بازدهی بالا اختصاص داد. اتوماسیون خانگی از راه کاهش زمان عملکرد دستگاهها و محدود کردن زمان روشن بودنشان، و یا کاهش نیاز به استفاده از دستگاه، به صرفهجویی انرژی کمک میکند.
ایدهٔ کلی اتوماسیون خانگی این است که کلیهٔ سامانههای الکتریکی و الکترونیکی و ابزارهای خانه را به یکدیگر و در یک شبکه به گونهای به هم متصل کند که بتوان آنها را از یک رابط مشترک کنترل نمود و با هم در ارتباط قرار داد. مثلاً اگر مشغول تماشای فیلمی در تلویزیون منزل خود باشید، چراغها به صورت خودکار کمنور شوند و تماسهای تلفنی به صورت خودکار به منشی تلفنی ارجاع داده شوند تا بتوانید با آسودگی به تماشای فیلم بپردازید. انجمن اتوماسیون خانگی (HAA) اتوماسیون خانگی را چنین تعریف میکند: «فرایند یا سامانهای (با تجهیزات یا روشهای مختلف) که زمینهٔ بهبود سبک زندگی فرد را فراهم میآورد و خانه را به محلی راحتتر، امنتر و پربازدهتر تبدیل میکند.»